De Egyptische Tempel

Er zijn twee verschillende soorten tempels te onderscheiden: de Godentempels op de oostelijke Nijloever en de Dodentempels van de farao's op de westelijke Nijloever.
Laten we het eerst hebben over de Godentempels.

Wanneer een Egyptische god op de aarde vertoefde, nam zijn ba bezit van het cultusbeeld dat opgesteld stond in de tempel. De god werd daardoor ook als echt aanwezig gezien in zijn tempel. De tempel was dus het 'huis van god' (per netjer).
Het was evenwel geen gebedshuis zoals onze kerken of kathedralen dat zijn. Er werd geen volk toegelaten in de tempel. Alleen de farao en een aantal priesters mochten de tempel betreden.
De Egyptische tempel is een mysterieuze, ommuurde enclave met een hoge omheiningsmuur en een aantal toegangspoorten. De tempel was als het ware een eiland binnen de aardse wereld en werd gezien als een kopie van de eerste initiële schepping.
Er valt een onderscheid te maken tussen de eigenlijke tempel (het heilige deel) en het gedeelte bestemd voor de administratie en de economische activiteit. Rondom de tempel stonden dikwijls in leemtichels opgetrokken 'aardse' gebouwen: militaire verblijven, paarden- en veestallen, magazijnen voor graanopslag en ander voedsel, etc.

Doorheen de geschiedenis heeft het tempelcomplex zich ontwikkeld van eenvoudige heiligdommen tot - wat wij in Egypte zullen kunnen bezoeken - de 'klassieke' tempel uit het Nieuwe Rijk (vanaf de 18de dynastie).
De verschillende terugkerende bouwelementen zijn -van buiten naar binnen-: de aanlegkade en de tribunes; de dromos met sfinxen; de toegangspoort of pyloon met daarvoor de obelisken, de koningsbeelden en de vlaggenmasten; de Open Hof, de Hypostyle of zuilenzaal; de offerandezaal en de barkenkapel; het heiligdom met de naos of het schrijn met het godenbeeld. 

De decoratie van de tempel met uitgebreide wandvoorstellingen waren niet bedoeld als verfraaiing op zich, maar hadden een functioneel nut en waren cultusondersteunend. De tempel was niet alleen de woonplaats voor de god, maar ook de plaats waar de oerschepping dagelijks herhaald kon worden. De tempel was een functionele machine, als het ware een krachtcentrale voor de handhaving van de schepping en de goddelijke energie. Zonder functionerende tempel, zou Egypte ophouden te bestaan. Daarom kijkt de koning op de wandvoorstelling ook altijd in de richting van het Heiligdom.

De pyloon

Aan de toegangszijde van de tempel, in de omheiningsmuur, zit de toegangspoort: de pyloon.
De pyloon is een volwaardig poortgebouw met kamers en trappen die naar het dak van de tempel leiden. De vorm van het gebouw is een symbolische weerspiegeling van het hiëroglief voor 'horizon' (achet):   

Dit stelt de horizon voor als twee woestijnbergen waartussen de zon opkomt en ondergaat. En daarom van grote symbolische waarde: het verwijst naar de zon. Vandaar ook steeds de gevleugelde zonneschijf boven de toegangspoort. Achter de pyloon, of achter de horizon, ligt de mysterieuze wereld van de goden.
In veel tempels zijn er meerdere pylonen, de ene na de andere.
In de Tempel van Karnak is de eerste pyloon de -wellicht- grootste ooit gebouwd (door Nectanebo I) en is meer dan 43 m hoog, 112 m breed en 15 m diep.
Tegen de gevel staan er cederhouten vlaggenmasten. Meestal per twee of per vier. ze stonden op een granieten basis en waren met houten klemmen vastgezet aan de voorgevel.
De eigenlijke toegangspoort was een houten poort, met koper beslagen. De poort was dicht en werd alleen bij de festivals geopend. Voor de dagelijkse erediensten gebruikten de tempelpriesters een zijingang van de tempel.
Voor de pyloon staan er grote koningsbeelden. Ze illustreren de macht van de koning die voor de bescherming van de tempel borg staat. Men moet de beelden ook zien als Ka-beelden van de koning en die daardoor zijn status benadrukt als exclusieve bemiddelaar tussen de wereld van de goden en deze van de mensen.
In deze buurt staan ook de obelisken.

De Zuilenzaal of Hypostyle zaal

De zuil stelt een versteende plant of boom voor. De schacht is de stengel van de plant of de stam van de boom en het kapittel vormt de bloem of de bladeren (een lotus of een papyrus bijvoorbeeld). Oorspronkelijk waren de zuilen beschilderd en geleken ze nog meer op de bloem of boom die ze voorstelden.
De zuilenhal vormt een versteend plantenbos. Dat staat symbool voor de wereld. Het plafond dat dicht was, stelde de sterrenhemel voor met afbeeldingen van sterren en de hemelgodin Noet. De vloer stelde het moeras voor van waaruit bij de oerschepping de oerheuvel ontstond. De naos in het centrale heiligdom stelde die oerheuvel voor (zie hierna). Deze lag dan ook wat hoger dan het niveau van de vloer in de zuilenzaal. tussen hemel en aarde bevindt zich de geordende wereld van de fauna en de flora.
In de hypostyle zaal werd de stoet gevormd van de priesters die de bark van de god tijdens de processie naar buiten droegen. Daarom werd deze hal ook wel de 'hal der verschijningen' genoemd.

De Dodentempels van de farao's, gelegen op de westelijke oever.

In de nabijheid van hun (toekomstig) graf, rotsgraf of piramide, bouwden vele farao's een dodentempel. 
Hoewel er ook goden in deze tempel konden wonen, had de dodentempel een enigszins andere functie. Hierin konden de (dagelijkse) herdenkingsrituelen voor de overleden farao uitgevoerd worden. Er stond een Ka-beeld van de overleden farao waar dagelijks voedseloffers gebracht werden. Een aparte priesterklasse was hiervoor aangesteld.
Deze tempels werden steevast "de tempel van miljoenen jaren" genoemd om de onsterfelijkheid en eeuwigdurende aanwezigheid van de farao te benadrukken.
De vorm van de tempel evolueerde mettertijd van een eenvoudige mastaba met schijndeur naar de daltempel die door een processieweg met de piramide was verbonden en de grote daltempels die tijdens het Nieuwe Rijk werden opgericht, zoals deze (die we zullen bezoeken) van Hatsjepsoet in Deir-al-Bahari en deze van Ramses III in Medinet Habu. Ook het tempelcomplex in Sakkara van farao Djsoser is hier een voorbeeld van.